W transporcie drogowym nawet 20–24% przejazdów ciężarówek w Europie odbywa się na pusto. Oznacza to, że co piąty kilometr generuje wyłącznie koszty – paliwo, opłaty drogowe, czas pracy kierowcy – bez żadnego przychodu.
Dla firmy transportowej skutki są poważne:
niższa rentowność – puste kilometry mogą „zjadać” nawet 5–10% marży,
gorsza konkurencyjność – przewoźnicy, którzy potrafią je ograniczyć, oferują bardziej atrakcyjne stawki,
presja regulacyjna i wizerunkowa – rosnące wymagania ESG i unijne raportowanie emisji sprawiają, że nieefektywne kursy stają się ryzykiem także poza finansami.
Jakie są główne przyczyny pustych przebiegów?
Brak ładunków powrotnych na trasach eksportowych.
Fragmentacja rynku i ograniczony dostęp do informacji o dostępnych zleceniach.
Planowanie tras w oparciu o sztywne harmonogramy, nieuwzględniające zmian w czasie rzeczywistym.
Brak współpracy między przewoźnikami i brak koordynacji z klientami.
Ile kosztują puste przebiegi dla firmy?
Trudno wskazać jedną kwotę, ale można przyjąć prosty rachunek: jeśli 20% kilometrów floty średniej firmy (np. 100 pojazdów) jest pustych, to mówimy o setkach tysięcy euro rocznie straty. Każdy kilometr to koszt paliwa, wynagrodzenia kierowcy, opłat drogowych i amortyzacji pojazdu.
Jakie metody logistyczne pomagają zmniejszyć puste kursy?
Konsolidacja ładunków – łączenie przesyłek od różnych klientów.
Backhaul agreements – kontrakty na przewóz w drodze powrotnej.
Elastyczne sloty załadunku/rozładunku – większe pole manewru przy planowaniu tras.
Milk runs – stałe trasy obsługujące wielu klientów w jednym cyklu.
Jakie narzędzia IT wspierają optymalizację tras i ładunków?
Systemy TMS (Transportation Management System) z modułami optymalizacji tras.
Platformy freight exchange do szybkiego wyszukiwania ładunków.
Telematyka i IoT zapewniające pełną widoczność floty.
Integracje z ERP/WMS klientów dające wcześniejszy dostęp do danych o ładunkach.
Czy giełdy transportowe skutecznie redukują puste przebiegi?
Tak – pomagają znaleźć zlecenie na powrót, ale w praktyce ich skuteczność jest ograniczona, bo działają tu i teraz. AI może to znacząco poprawić, prognozując zapotrzebowanie i sugerując najbardziej opłacalne trasy z wyprzedzeniem.
Jak współpraca między przewoźnikami może ograniczyć puste przebiegi?
Firmy, które dzielą się informacją o trasach i dostępnej przestrzeni ładunkowej, są w stanie zmniejszyć liczbę pustych kilometrów. Kooperacja (tzw. collaborative transport) staje się coraz popularniejsza – a AI może wskazać, które firmy i relacje najlepiej ze sobą zestawić.
Czy AI i machine learning pomagają w kojarzeniu ładunków?
Tak. Algorytmy uczące się potrafią:
analizować historię zleceń i przewidywać popyt na przewozy,
łączyć przewoźników z ładunkami w czasie rzeczywistym,
rekomendować najbardziej opłacalne trasy i ceny.
Badania pokazują, że takie systemy mogą zmniejszyć puste przebiegi nawet o 10–15%.
Jak planowanie tras wpływa na puste kilometry?
Planowanie statyczne nie nadąża za rzeczywistością. Dynamic routing – wspierany przez AI – reaguje na zmiany (opóźnienia, korki, odwołane załadunki) i potrafi lepiej wykorzystać trasę powrotną, minimalizując nieefektywne kilometry.
Jakie KPI warto mierzyć?
% pustych kilometrów w całości przejechanych tras,
load factor (średnie wykorzystanie przestrzeni ładunkowej),
koszt kilometra z ładunkiem i bez ładunku,
emisje CO₂ na kilometr,
czas potrzebny do znalezienia ładunku powrotnego.
Jakie regulacje UE mogą dotyczyć pustych przebiegów?
Nowe normy CO₂ dla ciężarówek – redukcja emisji o 45% do 2030 roku.
ETS2 (od 2027) – koszt emisji w paliwie, co uczyni puste kilometry jeszcze droższymi.
CSRD/ESRS – obowiązek raportowania emisji i efektywności energetycznej w łańcuchu dostaw.
Jakie rozwiązania chmurowe są dostępne?
Nowoczesne TMS i FMS w chmurze pozwalają na:
bieżące monitorowanie floty,
automatyczną integrację z giełdami ładunków,
raportowanie KPI i emisji,
łatwiejszą współpracę między przewoźnikami i klientami.
Jak integracja z systemami klientów pomaga?
Połączenie z ERP czy WMS klientów umożliwia wcześniejsze planowanie. Jeśli system przewoźnika „wie”, że towar będzie gotowy np. o 15:00, można zawczasu zaplanować powrotny kurs i uniknąć pustego przejazdu.
Czy elektryczne ciężarówki rozwiązują problem pustych kursów?
Nie. Zmniejszają emisje, ale nie rozwiązują kwestii kosztów operacyjnych związanych z jazdą bez ładunku. Co więcej, ograniczony zasięg i konieczność ładowania wymagają jeszcze lepszego planowania tras – a więc większego wsparcia AI.
Jakie trendy w logistyce wspierają redukcję pustych przebiegów?
Sharing economy i współdzielenie floty,
Dynamiczne ceny frachtu,
Cyfrowe platformy freight matching,
Telematyka i real-time visibility,
AI do prognozowania i optymalizacji tras.
Redukcja pustych przebiegów: podsumowanie
Minimalizacja pustych kilometrów nie jest wyłącznie problemem operacyjnym – to wyzwanie strategiczne, które wpływa na wyniki finansowe, konkurencyjność i wizerunek firmy.
Rekomendacje dla zarządu:
Policzyć obecny udział pustych kilometrów i ich koszt.
Zainwestować w narzędzia IT i integracje z klientami.
Wdrożyć pilotaż AI w planowaniu tras i freight matching.
Współpracować z innymi przewoźnikami w modelu collaborative transport.
Monitorować KPI i raportować efekty w kontekście ESG.
Firmy, które dziś wykorzystają AI do ograniczenia pustych przebiegów, jutro będą liderami kosztowymi i środowiskowymi w logistyce.
